بررسی سینمای هتروتوپیایی با رویکردی به مفهوم گفتمان قدرت فوکو

author

  • غلامی, ساهره دانشگاه علامه طباطبایی
Abstract:

میشل فوکو، فیلسوفی است که بر پایه تحلیل گفتمانی به واکاوی مناسبات قدرت پرداخته است و از آنجا که طرح هر ایده نظری از جانب او، در نهایت، در جهت تبیین نظریه گفتمان قدرت است، ارائه مفهوم هتروتوپیا (دگرمکان) نیز تأییدی است بر اندیشه‌های پیشین او در این باب؛ به طوری که از طریق تشریح جایگاه مکان در حیطه جغرافیای بشری به بررسی دوباره سازوکارهای کارکردی قدرت می‌پردازد. به زعم فوکو، هتروتوپیاها پادمکان‌هایی هستند که در پیوند با مکان‌های عادی و ساختار اجتماعی قدرت‌اند. او ضمن معرفی شاخصه‌ها و کارْویژه‌های هتروتوپیاها همه آن‌ها را نهادهای کوچک و بزرگ قدرت قلمداد می‌کند.به زعم فوکو، در جامعه مدرن، با شکل‌گیری انواع هتروتوپیا و شبکه‌ای شدن جهان، قدرت نیز چون گذشته محصور در یک کانون باقی نماند بلکه در قالب شبکه‌ای از مناسبات ریزوماتیک، گسترش یافت. حال با چنین رویکردی به تقسیم مکان‌ها، و با نظر به اینکه فوکو سینما را نوعی از هتروتوپیا می‌داند، می‌توان به شمار قابل توجهی از آثار سینمایی اشاره کرد که، با نمایش ناکجاآبادهایی معلق میان واقعیت و فراواقعیت، ضمن تبعیت از ساختار هتروتوپیایی، منطق گفتمانی قدرت بر آن‌ها حاکم است. وجه مشترک این آثار، که دنیایی به‌واقع فوکویی را به نمایش می‌گذارند، شاخصه‌های مشترک سبک‌شناختی و همچنین تکرار کیفیات معناشناختی است. از این رو، بررسی عناصر مشترک در فرم و محتوای این آثارْ از نظرگاهی واحد، که همان مبانیِ نظریِ فلسفه فوکوست، خوانشی بینامتنی خواهد بود که، در نهایت، به ارائه تحلیلی مبتنی بر مبانی فلسفی می‌انجامد در مقاله حاضر، ضمن بررسی ویژگی‌های هتروتوپیایی دو اثر مطرحِ سینمایی به‌ نام‌های «پرواز بر فراز آشیانه فاخته» و «فارنهایت 451» به تحلیل مناسبات قدرت از منظر فوکو پرداخته شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی سینمای هتروتوپیایی با رویکردی به مفهوم گفتمان قدرت در اندیشه ی فلسفی میشل فوکو

بر اساس رویکرد بدیع فوکو،قدرت که ماهیتی منتشر دارد را نه فقط در نهاد متمرکز حکومتی که باید در سطوح خرد و در دینامیسم روابط بشری یافت. از این رو قدرت در هر زمان ومکانی فعلیت می یابد . در همین راستا اصطلاح هتروتوپیا به معنای دگرمکان نیز از سوی این اندیشمند در جهت تحلیل روابط قدرت در زمینه هدایت مکان ها بکار گرفته می شود. به زعم وی با شکل گیری انواع دگرمکانها،جهان مدرن به فضایی شبکه ای تبدیل شده ا...

15 صفحه اول

تبیین گفتمان سوژه و قدرت درتاملات فوکو و آثار تجسمی هالی با تاکید بر مفهوم زندان

رابطه سوژه و قدرت، از محوری­ترین موضوعات در آرای میشل فوکو است. او با بهره­گیری از روش تبارشناسی، در پی آن است تا سوژه مدرن را به مثابه ابژه گفتمان قدرت صورت­بندی کرده، و آن را در پیوند با اَشکالی چون تکنولوژی­های انضباط مورد تامل قرار می­دهد. فوکو معتقد است که نهادهای سلطه سنتی، کارکرد پیشین خود را از دست داده­اند. دیگر نمی­توان قدرت را به فرد یا گروهی خاص فرو کاست و جامعه به زندان بدل گشته است...

full text

گفتمان قدرت در اندیشه میشل فوکو

گفتمان قدرت در اندیشه میشل فوکو تابع نظریه ” دانش، قدرت، رژیم حقیقت “ است .اندیشه پرسشگر وی از یک سو کار اندیشیدن را دشوار می کند و از سوی دیگر لذتاندیشیدن را به محقق می چشاند . وی در تلاش است تا انسان ها را به قلمرو نااندیشیده هاببرد . از راه اندیشیدن به نااندیشیده ها، چیزهایی کشف می شود که در حالت طبیعی صامتهستند . لذا باید اندیشه ها ی او را مخالف همه چیزهایی دانست که جهان شمول و بدیهیمی نمای...

full text

بازشناسی مفهوم قدرت در اندیشۀ فوکو

هدف اصلی مقالۀ حاضر بازشناسی نوع نگاه فوکو به مقولۀ قدرت و ماهیت آن است. او از آبشخورهای فکری اندیشمندانی چون هایدگر، فروید، مارکس، و به‌خصوص نیچه بیش‌ترین تأثیر را پذیرفته است. فوکو با بدیل روش‌شناختی خود در قالب روش‌های دیرینه‌شناسی و تبارشناسی و با مفاهیمی مانند گفتمان و اپیستمه، که بیش از همه محصول فکری خود اوست، تأثیری پردامنه در اغلب قلمروهای اندیشه و اندیشمندان هم‌دوره و پس از خود بر جای...

full text

فوکو، گفتمان، تحلیل گفتمان

فوکو با بکارگیری مفهوم گفتمان شیوه جدیدی برای تحلیل تاریخی و اجتماعی ارائه نمود و بعد از استقبال وسیع پژوهشگران، اکنون گفتمان به یکی از پرکاربردترین مفاهیم علوم اجتماعی تبدیل شده است. تحلیل گفتمان شیوه پژوهشی فوکو است که او طی کارهای خود، دیرینه‌شناختی و تبارشناختی، از آن برای تحلیل تاریخی و کنونی جامعه غربی استفاده می‌کند. در این مقاله ضمن بررسی مفهوم نظری گفتمان، روش تحلیل گفتمان فوکویی بررسی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 2  issue 8

pages  45- 58

publication date 2013-11

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

No Keywords

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023